the astronomist / nhà chiêm tinh

you kept on typing the keyboard until your fingers went numb.

sighing, you took a break from your desk, which is now, and ever been filled with research papers. not a pile, but heaps of them. some of them even scattered on the floors of your basement.

you looked at the clock, it’s already past 2am. a night like any other night.

you called it a day and made it to bed. it was a humble confinement of one and a half square meters. a bit small for your size yet comfy enough for you to spend the night.

you let your eyes wander across the windows nearby. it was this “dark” already in the city, yet you struggled to find the slightest patch of the night sky. the city’s lights blocked out and erased every possible trace that’s left. on the second attempt, you caught your reflection on the glass: the lassitude of modern life creeps in your body and spirit. the first lock of white hair, the creases formed between your cheeks when you smile, and how your memory is no longer as reliable as it used to be. others call it aging. you call it trademarks of time.

although you’d had a postgraduate degree for astrophysics, sometimes, you still wondered what time is. it may be weird for you to question a concept that’s ever seen as fundamental to life and your field, yet you still made such a big deal out of it. maybe time is just a stubborn illusion like einstein said. maybe that mad genius has always been right.

your body begged you to sleep, which you eventually did.

*

you woke up on an island. not the destination-for-tourists kind of island, but a pristine one. you looked up and found yourself dead silent. you have never seen so many stars like this in your life. however, that silent atmosphere did not last long, it was cut with the rough and hoarse sounds of men pulling boats and canoes to the water. you quickly followed them and wondered if you could join too.

by looking at the tattoos, or tā moko on their body, you could tell they were the māori.

as aesthetic as those are, you can’t deny that they actually intimidated you to some extent. however, the people quickly opened up and welcomed you as a part of the tribe.

as their ancestors vanquished vast areas of the pacific ocean that’s greater than all continents on earth combined, they found themselves following the longing to travel far to the sea. as a part of their hospitable culture, you got invited to the canoe.

together with ten more men, you sailed the boat to the songs of the coxswain. although you were asked to stay focused on rowing the boat, you can’t help looking at the night sky. when you couldn't see land anymore, the coxswain allowed everyone to rest, and you seized the chance to gaze at the stars.

the religious leaders, who have been sitting still on the boat since the start, finally kicked off by pointing at the sky. a bright cluster appeared above his finger. it was the pleiades.

the first rising of this constellation marks the start of matariki, māori new year,

o matariki, ngā mata o te ariki tāwhirimātea,

matariki, the eyes of the god tāwhirimātea,

may you bring joy and peace upon our people.

the story goes: tāwhirimātea, lord of the wind, was so angry when his siblings separated from their parents, ranginui the sky father and papatūānuku the earth mother, that he tore out his eyes and threw them into the heavens. such a pity, you thought to yourself, his eyes were that alluring. you wouldn't risk or waste your eyes for people's drama.

- where are we going? – you asked out of the blue

- to home – the leader answered

- so where have we been before?

- rangimārie, an island bounded between land of the aboriginals and land of the māori

they opened up the container and showed you what they’ve got from australasia. aboriginal paintings with iconic circular patterns and the long instrument called didgeridoo.

- it’s been a year since we left our homeland. ever since, we’ve traveled across the waters of the pacific ocean, te moana, throughout the polynesian triangle and down to australasia. what you’re holding is the gifts for our wives and children as soon as we head back.

- how do you find directions in the sea, without any sextant or compass?

- the sea is not a maze to be deciphered but a wonder to be relished to our heart’s content. the sun, the moon, and the stars are our compasses. the map is our memory. the clouds, too. if you want to find land, watch for the migration patterns of the birds, and note down what species they are. look for floating debris and vegetation, where they shall lead us home.

they taught you how to orient at night. pira'atea for the northeast, hokupa'a for the north, and the newe constellation for the south. as far as night went, the men rested, and it was just a matter of time until they were all sleeping soundly on the boat. they covered themselves in waterproof sheets. maybe they’re used to rain in the sea and won’t let their sleep be disturbed by storms or torrential rains. you couldn’t though, so you stayed up. the storms arrived as they predicted: the stars faded and clouds gathered. rains came in droplets and then in sheets pouring over the sea and the canoe. thunderstorms set the sea ablaze with passion.

from the deep closet of your memory, you recalled what your mom told you long ago. how a woman is similar to the sea. she can be gentle when she wants, or chaotic and dramatic when she’s up to it. the sea is the origin of life, but it's also the factor that could engulf the creations that she created. the storms remind you of how infinitesimal humans are as a species, when standing in front of nature's majestic mood swings.

given this kind of weather, the sea’s probably grieving over a love that wasn’t meant to be. the sun kisses her forehead every night before going to bed, but would secretly kiss the moon every year’s solar eclipses.

it kept raining heavily, drenching your clothes to the bone, and submerging your mind in cyclones of thoughts.

until the sun rose, though. moana finally stopped crying.

*

that was when you understood the limitations of books and screens. no words can describe or capture enough glory in that scene. the sun is a poached egg ready to be melted into the pan that is the sea. with the finest strokes of breezes from the sea, tāwhirimātea caressed your face and your exhausting limbs, stirring up the peaceful surface with ripples and swellings. denser clouds arrive, and you could tell that the land is near.

- tāwhirimātea has been helping us – the religious leader remarked – but we will still have to row the boat if we want to get home quickly.

the coxswain spread the sails and called upon the men. as soon as they got into their positions, you all started sailing southeast.

after an hour or so, stretches of green started showing in the horizons, and in the water, branches of the karaka trees floated up to you. you have arrived.

*

open up your eyes, you find yourself in the basement of your home. it’s a beautiful sunday morning, with sun rays that remind you of polynesian islands and the spirits of people living there.

you finally realize, that theoretically studying the stars would be worthless, if we don’t take time to appreciate their beauty, just as the polynesians always did when they study it.

reaching out for your phone, you booked a flight to new zealand. to te moana, te whenua, te hau, me te ahi. to the sea, the earth, the wind, and the fire.

everything awaits you.

/

cậu tiếp tục gõ bàn phím của mình cho đến khi những ngón tay hoàn toàn tê liệt.

thở một hơi dài, cậu tạm rời bàn làm việc, vốn bây giờ, và lúc nào cũng thế, đầy ắp những giấy tờ nghiên cứu. không phải là một chồng, mà hàng tá của chúng cơ. vài tờ thậm chí còn rải đầy sàn nhà của tầng hầm cậu nữa.

cậu nhìn vào đồng hồ: hai giờ đêm. vẫn là một đêm nào đó, như bao đêm nào.

cậu tạm gác công việc qua một bên để lên giường. ấy là một khoảng trống khiêm tốn rộng một phẩy năm mét vuông. hơi nhỏ cho cho vóc người của cậu, nhưng đủ to để cậu ngả lưng một các thoải mái.

cậu để mắt mình lang thang trong không gian, rồi đậu vào cửa sổ. trời đã "tối" đến ngần này rồi, nhưng cậu chẳng tìm thấy được mảng trời đêm nào. ánh đèn của phố thị đã che chắn và xóa trần trụi những dấu vết còn sót lại. trong lần thử thứ hai, cậu chợt bắt gặp hình ảnh phản chiếu của mình trên tấm kiếng: vẻ mệt nhoài của đời sống đô thị đã lẻn vào trong cơ thể và tâm hồn cậu. lọn tóc bạc đầu tiên, những nếp nhanh hình thành giữa hai bên gò má mỗi khi cậu cười, và cái cách mà trí nhớ không còn là người bạn đồng hành đáng tin cậy như chúng đã từng nữa. bạn cậu gọi đó là lão hóa, nhưng cậu gọi ấy là vết ấn của thời gian.

dù cậu có bằng tiến sĩ cho vật lý chiêm tinh rồi, đôi khi, cậu vẫn ngỡ ngàng tự hỏi không biết thời gian là gì. có là lạ quá không khi cậu nghi ngờ một khái niệm đã quá ư là cơ bản trong đời sống và trong ngành của cậu. có lẽ thời gian chỉ là một ảo mộng cứng đầu như cái cách mà einsten đã nói. có lẽ lão thiên tài ấy đã đúng rồi.

thân tâm cậu van nài cậu đi ngủ, vốn cuối cùng cậu cũng tuân theo.

*

cậu thức giấc trên một hòn đảo. không phải những hòn đảo mà cậu hay thấy trên những bìa quảng cáo du lịch, mà là một hòn đảo hết sức ban sơ. cậu nhìn lên và thấy bản thân mình nín lặng. cậu chưa từng thấy nhiều sao như vậy trong cuộc đời. dù sao, cái không khí tĩnh mịch và độc mộc ấy không ở lại lâu, nó đã bị cắt bởi những âm thanh khàn đục của bao đàn ông và trai tráng kéo những xuyền và thuồng ra biển. cậu lần theo họ, tự hỏi không biết mình có được gia nhập hay không.

nhìn vào những hình xăm trổ của họ, những tā moko, cậu đồ rằng họ là người māori.

dù những hình ấy đẹp thật ấy, cậu vẫn không thể dối lòng mình rằng cậu không cảm thấy sợ hãi. dù sao, lũ người nhận ra cậu, và chào mừng cậu như một phần của gia tộc cua họ.

như cái cách mà tổ tiên họ chu du và chinh phục khắp những vùng biển rộng lớn của đại tây dương, vùng biển mà vốn to lớn hơn tất cả đất liền trên trái đất cộng lại, họ cũng cảm thấy nao nức để được tiếp nối cái ý nguyện ấy. như một phần của văn hóa hiếu khách của họ, cậu được mời lên xuồng.

cùng với tầm mười người đàn ông nữa, cậu chèo chiếc xuồng theo tiếng hô đều của tên lái xuồng. dù cậu được yêu cầu phải giữ tập trung lái thuyền, thú thật là, cậu không thể không nhìn lên bầu trời sao được. khi không thấy được đất liền nữa, tên lái ấy mới cho cả thuyền nghỉ đôi chút. cậu tận dụng triệt để cơ hội này để ngắm nhìn bầu trời đầy sao. những lãnh đạo tôn giáo của họ, vốn nãy giờ ngồi lặng như tờ ở trên thuyền, bắt đầu ra hiệu bằng cách chỉ tay lên trời. một chùm sáng hiện lên phía trên ngón tay họ. đó là sao tua rua.

kỳ mọc đầu tiên của chùm sao này đánh dấu sự bắt đầu của matariki, năm mới của người māori,

o matariki, ngā mata o te ariki tāwhirimātea,

matariki, đôi mắt của thần tāwhirimātea,

mong người mang lại những niềm vui và yên bình cho loài người chúng con.

chuyện kể rằng, tāwhirimātea, thần gió, vốn đã nổi giận khi chị em của mình rời đi khỏi cha mẹ của anh, thần trời ranginui và thần đất mẹ papatūānuku, đã móc hai con mắt của mình rồi ném chúng lên trời. thế thì tiếc thật, cậu nhủ, mắt anh đẹp thế cơ mà. nếu là cậu, cậu chả lãng phí hay liều cho đi hai con mắt của mình cho những thị phi của người khác làm gì.

- ta đi đâu thế? – cậu chợt hỏi

- đi về nhà – vị lãnh tụ trả lời

- thế trước kia ta đã ở đâu?

- rangimārie, một hòn đảo giữa vùng đất của thổ dân úc và người māori

họ mở cái tráp ra và cho cậu xem những thức quà mà họ lấy được từ lục địa úc. những bức tranh vẽ của thổ dân với những chấm tròn đặc trưng, và nhạc cụ dài ngoằng có tên là didgeridoo nữa.

- đã tròn một năm rồi từ ngày chúng tôi rời quê cha đất tổ. từ ấy, chúng tôi đã ngao du khắp non nước của biển thái bình dương, te moana, khắp vùng tam giác Polynesia, rồi lại đi xuống phía lục địa úc đây. những gì cậu đang cầm chính là chính là những món quà cho vợ con chúng tôi khi ta về tới nhà.

- không có kính lục phân hay kim chỉ nam, mọi người tìm đường giữa biển khơi thế nào được?

- chà, đại dương không phải là một mê cung mà ta cần phải giải mã, kì khác, nó lại là một món quà, một kì quan mà trái tim ta phải thưởng thức. mặt trời, mặt trăng, và những vì sao là kim chỉ nam của chúng tôi. tấm bản đồ là ký ức. những đám mây nữa. nếu cậu muốn tìm đất liền, cứ lần theo đường bay của chim di trú ấy, và hãy nhớ kĩ lưỡng chúng là loài gì luôn. hãy nhìn theo những mảnh vụn hay những đóa hoa, nhành cây trôi lơ lửng, chúng sẽ dẫn ta về nhà.

họ chỉ cậu cách xác định phương hướng vào buổi đêm. sao pira'atea cho hướng đông bắc, sao hokupa'a cho hướng bắc, và chùm tinh vân newe cho hướng nam. khi đêm dần trôi, những người trên xuồng cũng đi nghỉ, và chỉ chút nữa thôi, là họ chìm vào giấc ngủ êm đềm. họ che chắn thân mình với những tấm chống nước. có lẽ họ quen đi biển và lúc trời mưa rồi, nên sẽ chẳng để giấc ngủ của họ bị quấy rối bởi bão bùng hay mưa giông. cậu thì khác, cậu đâu ngủ được? cậu đành thức trắng đêm. bão rồi cũng tới như họ dự đoán: sao mờ dần và mây tụ lại thành từng mảng. mưa tới từng giọt nhẹ, rồi từng lớp đổ ra biển khơi và lên cả xuồng. giông bão đốt cháy mặt biển với biết bao là đam mê.

từ trong ngăn kéo ẩn sâu trong tiềm thức của cậu, cậu nhớ lại những gì mẹ mình từng bảo. rằng người phụ nữ giống với đại dương ngần nào. cô ấy có thể dịu dàng khi cô ấy muốn, nhưng hỗn loạn và bi đát khi cô ấy cần. đại dương, dù là khởi nguồn của sự sống, nhưng cũng là thế lực sẵn sàng nuốt chửng những sinh linh mà nó đã tạo ra không thương tiếc. cơn giông tố nhắc nhở cho cậu về sự nhỏ bé của loài người khi đứng trước những cơn thịnh nộ kỳ vĩ của thiên kiên.

trong tiết trời như thế này, có lẽ đại dương đang khóc thương cho một mối tình không thành. mặt trời, vốn hôn vào trán cô mỗi buổi tối trước khi đi ngủ, nhưng giờ đây lại bí mật hôn mặt trăng vào những buổi nhật thực hàng năm.

trời còn làm mưa dữ dội như thế, làm ướt đẫm áo quần của cậu, và nhấn chìm tâm trí cậu trong những vòng xoáy của suy nghĩ.

cho đến khi mặt trời mọc. moana ngưng khóc rồi.

*

đó là lúc cậu hiểu rõ những giới hạn của những cuốn sách cậu đã đọc và những bộ phim cậu đã coi. không một từ ngữ nào, lại có thể diễn tả, hay tóm gọn được hết vẻ huy hoàng của cảnh tượng ấy. mặt trời là một trái trứng lòng đào tan chảy vào lòng chảo của đại dương. với những nét cọ mảnh mai nhất, tāwhirimātea mơn man gương mặt và tứ chi mệt mỏi của cậu, khuấy lên những gợn sóng trên mặt biển thanh bình. mây dày đặc hơn, và cậu biết rằng đất liền không phải là nơi xa xôi rồi.

- tāwhirimātea đã giúp chúng ta – vị lãnh tụ chợt nói – nhưng ta vẫn cần phải chèo xuồng, nếu ta muốn cập bến nhanh hơn.

gã lái tàu giương buồm và gọi những gã trai tráng dậy. lúc vào tư thế, họ bắt đầu lái thuyền về hướng đông nam.

sau tầm một tiếng, từng dải xanh hiện ra từ phía chân trời. trong làn nước, những cành cây karaka tìm đến với cậu. cậu tới rồi.

*

mở mắt ra, cậu thấy mình trong tầng hầm của ngôi nhà. ấy là một buổi sáng chủ nhật yên bình, những tia nắng vờn lên tóc mai cậu, nhắc cậu về những hòn đảo ở Polynesia và tâm hồn của những người sống ở đấy.

pillars of creation

cuối cùng, cậu cũng nhận ra rằng, học về những vì sao cũng để làm gì đâu? nếu ta không dành thời gian mà chiêm ngưỡng cái vẻ đẹp độc mộc của nó, như những người Polynesia đã làm hàng ngàn năm qua, khi họ học về nó?

với tay vớ lấy điện thoại của cậu, cậu đặt một chuyến bay tới new zealand. tới te moana, te whenua, te hau, me te ahi. tới với biển, với đất mẹ, với gió, và với lửa nữa.

tất cả chờ đợi cậu.